SCHIERMONNIKOOG

Schiermonnikoog dankt haar naam aan middeleeuwse monniken met grijze pijen. Schier betekent grijs en oog betekent eiland. In het Fries heet het eiland Skiermûntseach. De eilanders zeggen Schiermonnikeig of gebruiken de bijnaam Lytje Pole, wat klein eilandje betekent. 

DE NOORDERTOREN

Het symbool van Schiermonnikoog is de Noordertoren. Bij zonsondergang zijn de duinen daar een mystieke plek om uren te wandelen en te fotograferen. In 1853 werden twee torens op het eiland geplaatst. Deze torens waren 'bakens' voor het scheepsverkeer en hadden een stilstaand lichttoestel. Wanneer de lichten van de twee torens samenvielen, wisten de schippers dat ze tussen de banken door van de Noordzee naar de Waddenzee konden varen. Aan het begin van de 20e eeuw kreeg de Noordertoren een mechanisch, ronddraaiend licht, waardoor de Zuidertoren overbodig werd.

Ús fúertúr, wat stieste der statich op ús eilander dúne. Heich op de útkyk haudste de wacht. Yn starm en eewnweer, yn kaude en jitte. Dochste dyn plichten, by dei en by nacht.

LAMMERT WIERSMA

FAZANT - phasianus colchicus -

Fazantenhanen zijn grote, statige hoenders. In het voorjaar baltsen de hanen. Iedere haan legt beslag op een eigen territorium. Hij meldt zijn aanwezigheid aan rivalen en hennen door regelmatig te luid en duidelijk te kraaien, met de vleugels te roffelen en elke indringer met spoor en snavel te lijf te gaan.

DE WESTERDUINEN

Ten Zuidwesten van het dorp Schiermonnikoog liggen de Westerduinen en de Westerplas. Vroeger heette dit gebied de Westerkwelder en had de zee er vrij spel. In 1964 werd de kwelder ingedijkt. Het vochtige gebied werd hierdoor onbereikbaar voor het zeewater waardoor het water langzaam zoet werd.

TER WALVISVAART

Op Schiermonnikoog staat de onderkaak van een Blauwe Vinvis die op 6 maart 1950 in de Zuidelijke IJszee is geschoten. Tussen 1946 en 1964 heeft het walvisfabrieksschip Willem Barendsz en een vloot vangschepen achttien expedities in de wateren rond Antarctica uitgevoerd. Aan boord waren veel Schiermonnikogers.

OP DE SAVANNE

Kwelders zijn begroeide stukken land die zonder duinenrij of dijken, aan zee grenzen. Op Schiermonnikoog zijn er twee kwelders: de Binnenkwelder en de Oosterkwelder. Beide kwelders liggen aan de wadkant van het eiland. Slikplaten worden steeds hoger doordat er slib op achterblijft dat door de vloed wordt meegevoerd. Er gaan algen en kwelderplanten op groeien, die dan ook weer slib vasthouden. De lager geleden delen van de kwelders staan regelmatig onder het zoute zeewater, terwijl de hoger gelegen delen een paar keer per jaar overstromen. Door deze zoutbaden groeien er op de kwelder alleen maar planten die tegen zout in de bodem kunnen.

VREDENHOF

Verscholen in het groen ligt de oorlogs en drenkelingen begraafplaats Vredenhof. Op initiatief van een aantal eilanders, werd de begraafplaats in 1917 aangelegd. Op Vredenhof liggen drenkelingen en oorlogsslachtoffers uit beide Wereldoorlogen, afkomstig uit Australië, Canada, Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en Polen.

NOORDZEE STRAND

Op de stranden van Schiermonnikoog ligt en stuift wit poeder zand. In de ijstijd stond de Noordzee droog. Tijdens stormen waaide zand uit het noorden van de Noordzee hierheen. Ook het ijs heeft hier zand heen geduwd. Toen de zeespiegel steeg omdat het ijs smolt, vormde de branding grote zandbanken. Schiermonnikoog bestaat haast helemaal uit dat zand. De zandkorrels op het strand van Zuid-Holland en Zeeland zijn dikker en bruiner van kleur. Dat zand komt uit de bergen en is door de rivieren naar de zee gebracht.

SCHIERMONNIKOGER STRANDJUTTERS

Het is een eeuwenoude traditie: strandjutten. Vroeger was dit dé manier om te overleven. Bijvoorbeeld om hout te sprokkelen om de kachel mee te stoken of om het als bouwmateriaal te gebruiken. Zodra de noorderwind over het eiland giert, worden eilandjutters onrustig. De wind blaast spullen uit de zee op het strand. Hoog tijd voor de jutters om met hun fiets of met paard en wagen naar het strand te gaan om spullen te zoeken. Jutten hoort bij Schiermonnikoog, net zoals bij alle waddeneilanden.

STRANDPALEN

Al 155 jaar staan de strandpalen, met kenmerkende rode koppen, langs de kust van Schiermonnikoog. De eerste strandpalen zijn in 1868 geplaatst. Het belangrijkste doel van de strandpalen was het vroegtijdig signaleren van veranderingen in de kustlijn. De palen waakten over het eiland. Nu helpen die palen wandelaars bij de oriëntatie langs de kust, maar ze zijn ook onmisbaar bij onderzoeken, meldingen of afspraken. De strandpalen hebben in die anderhalve eeuw een historische waarde gekregen.

DE BALG

Schiermonnikoog is een van de meest ongerepte plekken in Nederland. Het is gevormd door krachtige zeestromen, sterke winden en stuivend zand. Ik ging op safari met de Balgexpres, een tractor met aanhanger. Die bracht mij naar de uiterste oostpunt van Schiermonnikoog: de Balg. Door nabijgelegen diepe geulen spoelen er op de Balg allerlei bijzondere schelpen aan zoals de wulk en de noordkromp. De noordkromp is de heilige graal onder de schelpen. Het is een grote tweekleppige schelp. Hij komt vrij algemeen voor aan beide kanten van de Atlantische oceaan, maar je vindt ‘m zelden op het Nederlandse Noordzeestrand. Alleen op Schiermonnikoog, en dan in het bijzonder op de Balg, spoelt de schelp regelmatig aan. Dat je deze schelp vooral daar vindt heeft te maken met de zeestroming.

BUNKER WASSERMANN

Tijdens de Tweede Wereldoorlog bouwden de Duitsers meerdere bunkers in de duinen van Schiermonnikoog, om het eiland te verdedigen tegen de geallieerden. Zij bouwden zelfs een bunkerdorp, inclusief radarinstallaties, luchtafweergeschut en gecamoufleerde barakken. De Duitsers bouwden op het hoogste duin van het eiland een bunker die als radarsysteem moest fungeren. Zij hadden niet voorzien dat de dertig meter hoge antennemast niet zou passen in de daarvoor gebouwde sokkel.

GLOPPEN

De duinvalleien worden op Schiermonnikoog gloppen genoemd. Ze lijken veel op die van de andere waddeneilanden maar er is een verschil. In de duinen op Schiermonnikoog zit meer kalk in de grond dan op andere eilanden. In enkele valleien vlak bij de zee, komen daardoor veel orchideen voor zoals rietorchis en parnassia.

OANT SJEN SKIERMÛNTSEACH!

Ieder van de 61 waddeneilanden verteld zijn eigen verhaal. Dit is mijn verhaal over Schiermonnikoog. De eilanden hebben overeenkomsten en verschillen in zowel cultuur als natuur. Ik zie ieder eiland als een parel aan de ketting die boven Nederland ligt. Het hele waddengebied is een plek om lekker te vrijbuiteren. Fietsen, fotograferen, varen, eilander bier drinken, vogels kijken, struinen door de duinen en strompelen over zompige kwelders.